جهاد (مفردات‌نهج‌البلاغه)جهاد یا جَهد یا جُهد (به فتح جیم یا ضمّ جیم) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای تلاش توام با رنج که حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص جهاد، عفّت، عبرت گرفتنن از گمراهی شیطان، و ... از این واژه استفاده نموده است. ۱ - مفهومشناسیجهاد یا جَهد یا جُهد (به فتح جیم یا ضمّ جیم) به معنای تلاش توام با رنج، آمده است. برخی معتقدند واژه‌ی «جَهاد» (به فتح جیم) به معنای تلاش در عمل است. و واژه‌ی «جُهاد» (به ضم جیم) به معنای تلاش در رابطه با قُوت و طعام است. واژه «جهاد» که به معنای تلاش است، به معنای جنگ نیز می‌آید. واژه «اجتهاد» به معنای تلاش شدید در تحصیل امری است. واژه «مجاهده» به معنای تلاش و جنگ است. واژه «مجهود» به معنای تلاش شده و همچنین به معنای طاقت و قدرت است. واژه «جهد الجهید» ظاهراً به معنای جهد جمیل است. ۲ - کاربردهاامام (صلوات‌الله‌علیه) درباره‌ی جهاد فرموده است: «امّا بعد فانّ الجهاد باب من ابواب الجنة فتحه الله لخاصّة اولیائه.» همچنین امام (علیه‌السلام) در خصوص «عفّت» فرموده‌اند: «ما المجاهد الشهید فی سبیل الله باعظم اجرا ممّن قدر فعفّ: لکاد العفیف ان یکون ملکا من الملائکة.» آن حضرت (علیه‌السلام) در رابطه با عبرت از گمراهی شیطان فرموده است: «فاعتبروا بما کان من فعل الله بابلیس اذا حبط عمله الطویل و جهده الجهید.» همچنین در خطبه ۱۴۹، بعد از سفارش به توحید و نبوت می‌فرماید: «حمّل کلّ امرء منکم مجهوده و خفف عن الجهلة.» (در نسخه صبحی صالح هر دو فعل از باب تفعیل و مجهول است. یعنی تلاش و عمل هر کس بر خودش تحمیل شده و بر جاهلان تخفیف داده شده است. زیرا «ربّ رحیم و دین قویم.» ابن میثم هر دو را لازم گرفته و اولی را از باب تفعیل دانسته است. یعنی تکلیف درباره تبلیغِ توحید و نبوت متفاوت است. هر یک از دانایان حامل طاقت خویش در تبلیغ آن دو است و خدا بر جاهلان تخفیف قائل شده است.) امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره «شتران صدقه» فرموده است: «غیر متعبات و لا مجهودات؛ به زحمت افتاده و طاقت رفته نباشند.» ۳ - تعداد کاربرداین واژه ۶۹ بار در «نهج البلاغه» آمده است. ۴ - پانویس۵ - منبعقرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جهد»، ص۲۳۶-۲۳۵. رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نهج البلاغه
|